Əvvəlki dövr (20-ci əsrə qədər)

İdman marketinqi ilk olaraq idmanın kommersiyalaşdırılması ilə başladı. Sponsorluq, əsasən, 18-ci əsrdə İngiltərədə at yarışları kimi tədbirləri dəstəkləyən yerli bizneslərdən ibarət idi. Bu səylər böyük miqyaslı marketinq kampaniyaları əvəzinə, yerli bizneslərin görünüşünü artırmağa yönəlmişdi.

Müasir idman marketinqinin yaranması (1900-1950-ci illər)

• Məhsul endorsmentləri (tövsiyələri):
• Məsələn, Honus Vaqner kimi beysbolçular, idmançılar Louisville Slugger çubuqlarını tövsiyə etməyə başladılar.
• Bu dövrdə markalar, məsələn, “Wheaties”, idmançıları qablaşdırmalarda göstərərək məhsul və atletik uğur arasında əlaqə yaratdı.
• Medianın rolu:
• Radiodan və daha sonra televiziyadan istifadənin artması idmanın təsir dairəsini genişləndirərək onu güclü bir reklam platformasına çevirdi.

Sponsorluğun qızıl dövrü (1960–1980-ci illər)

• Əsas sponsorluq razılaşmaları:
• “Coca-Cola” və “Adidas” kimi şirkətlər 1960-70-ci illərdə FİFA Dünya Kuboku və Olimpiya Oyunları kimi əsas idman tədbirlərinin sponsorlarına çevrildilər.
• “Nike” 1984-cü ildə Maykl Cordanla müqavilə bağlayaraq məşhur “Air Jordan” brendini yaratdı.
• Televiziyanın rolu:
• 1980-ci illər idman yayımının çiçəklənməsi dövrü idi. “Super Bowl” kimi tədbirlər reklam üçün əsas platformalara çevrildi və şirkətlər milyonlarla dollar xərcləyərək geniş auditoriyanı cəlb etdilər.

Qloballaşma və rəqəmsal inqilab (1990-cı illərdən bu günə qədər)

• Qlobal tədbirlər marketinq platforması kimi:
• Olimpiya Oyunları, FİFA Dünya Kuboku və digər böyük tədbirlər qlobal markalama vasitələrinə çevrildi. “Visa”, “McDonald’s” və “Samsung” kimi şirkətlər bu sponsorlara böyük sərmayə qoydular.
• İngiltərə Premyer Liqası və NBA kimi regional liqalar qlobal auditoriyanı cəlb edərək təsir dairələrini genişləndirdilər. 
• Rəqəmsal medianın partlayışı:
• İnternet və sosial media 2000-ci illərdə idman marketinqini dəyişdi. “Facebook”, “Twitter” və “Instagram” kimi platformalar markalara azarkeşlərlə birbaşa əlaqə yaratmağa imkan verdi.
• Ronaldo və Serena Williams kimi idmançılar təsir edənlər kimi məşhurlaşaraq qlobal məhsulların elçilərinə çevrildilər.   
• E-İdman və yeni bazarlar:
• 2010-cu illərdə e-idman rəqəmsal sponsorluqlar üçün yeni imkanlar yaratdı. “Red Bull” və “Intel” kimi markalar oyun turnirlərini və oyunçuları dəstəklədilər.
• Asiya, Afrika və Cənubi Amerikada yeni bazarlar milyonlarla yeni azarkeş və istehlakçını cəlb etdi.

Müasir idman marketinqini şəkilləndirən əsas trendlər

• Məlumat analitikası:
• Komandalar və markalar, azarkeşlərin davranışlarını təhlil etmək üçün qabaqcıl alətlərdən istifadə edərək marketinq səylərini fərdiləşdirirlər.
• Davamlılıq:
• Şirkətlər və tədbirlər ekoloji cəhətdən təmiz yanaşmaları vurğulayaraq qlobal dəyərlərlə uyğunlaşır.
• Azarkeş iştirakı:
• Virtual reallıq və fantaziya idman növləri kimi interaktiv təcrübələr azarkeşləri aktiv iştirakçıya çevirir və brendə sadiqlik yaradır.

İdman marketinqi dəyişən istehlakçı davranışlarına və texnologiyalara uyğunlaşaraq idman sənayesinin əsas dayağı olmağa davam edir.

Müəllif,
Məhəmmədcamal Teymurlu